Galeria BWA w Olkuszu i Wydawnictwo ARKADY zapraszają na spotkanie z Markiem Sołtysikiem (ur. 19 lipca 1950 w Olkuszu) – polskim pisarzem, eseistą, scenarzystą, krytykiem sztuki, grafikiem i malarzem. Pisarz zaprezentują olkuskim czytelnikom swoją najnowszą książkę zatytułowaną „Klan Matejków” (Arkady 2019)
Marek Sołtysik ukończył Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Krakowie (1969) i Akademię Sztuk Pięknych (1975; dyplom na Wydziale Grafiki u prof. Włodzimierza Kunza – litografia, dodatkowo w Katedrze Grafiki Książki). W latach 1975-1979 był asystentem prof. Adama Hoffmanna i prof. Jacka Gaja w pracowni rysunku aktu krakowskiej ASP.
Jako poeta debiutował w 1972 w „Dzienniku Polskim” wierszami Pamięci Jamesa Morrisona i Epitafium zwykłe. W tym samym roku w Radiu Kraków oraz w II Programie Polskiego Radia zadebiutował słuchowiskami Odległości. W 1973 zaistniał jako prozaik w „Życiu Literackim” fragmentem powieści Fanty.
Od 1973 napisał kilkadziesiąt słuchowisk radiowych emitowanych m.in. w Programach II i III Polskiego Radia. Był współtwórcą noweli radiowej Dzień jak co dzień, emitowanej w 1998 w Radiu Kraków.
W latach 1978-1986 wielokrotnie publikował prozę na łamach ogólnopolskiego „Tygodnika Kulturalnego”.
Od 1978 do 1990 pracował w tygodniku „Życie Literackie”, gdzie do 1983 był kierownikiem działu prozy (został zdegradowany do funkcji publicysty z powodów politycznych); prowadził tam m.in. cykl „Poczta literacka” (po Wisławie Szymborskiej i prof. Włodzimierzu Maciągu).
W latach 1984 i 1985 w Muzeum Narodowym w Krakowie odbyły się prapremiery jego obrazków scenicznych Mocarz oraz W oku światła. W pierwszym autor wystąpił w charakterze aktora u boku Doroty Pomykały (reż. Wojciech Markiewicz).
W 1985 w kwartalniku „World Literature Today” ukazał się obszerny esej Edwarda Możejki (University of Alberta) o twórczości Sołtysika.
Według powieści Sołtysika Debora, czytanej w 1988 w całości w III Programie Polskiego Radia przez Mariusza Benoit, adaptowanej również jako dramat radiowy w Teatrze Polskiego Radia (Program II, reż. Joanna Szwedowska, reż. Janusz Kukuła) Ryszard Brylski nakręcił film pt. Deborah (w obsadzie m.in.: Olgierd Łukaszewicz, Jerzy Zelnik, Maria Pakulnis, Renata Dancewicz, Hanna Stankówna, Władysław Kowalski, Marek Barbasiewicz, muzyka Michała Lorenca, nagroda dla Renaty Dancewicz za główną rolę kobiecą na Festiwalu Filmowym w Gdyni 1995). Cztery lata wcześniej na podstawie słuchowiska Sołtysika Maria Guzy-Czyżewska nakręciła fabularny film dyplomowy Ciemna słodycz – z Beatą Paluch i Jerzym Radziwiłowiczem w rolach głównych.
Od 1990 do 1991 zatrudniony w Ośrodku TVP Kraków, za dyrekcji reżysera Kazimierza Kutza, jako starszy redaktor dokumentalista i szef siedmioosobowej grupy scenarzystów w nowym studio TVP Kraków w Łęgu (projekt 100-odcinkowego serialu Kraków pozostał w fazie treatmentu).
W latach 1991-1995 pracował jako redaktor i grafik redakcyjny w „Gazecie Krakowskiej”, później jako reporter w „Super-Expressie”. Stale współpracował z krakowskim „Przekrojem”.
Zilustrował dziesięć tomów powieści Henryka Sienkiewicza (seria „Złoty Sienkiewicz”; Wydawnictwo Andrzej Frukacz „Ex Libris” – Galeria Polskiej Książki, 1999; sto trzynaście ilustracji). Wykonał sto rysunkowych wizerunków znanych postaci Galicji.
W latach 2000-2001 opracował kilka katalogów (m.in. Kolekcji Fundacji Haubenstocków) – w redakcji wydawnictw Muzeum Narodowego w Krakowie. Jest autorem okładek i ilustracji niektórych własnych książek. Wystawia indywidualnie (m.in. Kraków: Pałac Sztuki TPSP, Galeria Spółdzielni „Plastyka”, „Galeria Jednej Książki” w Bibliotece Głównej Akademii Sztuk Pięknych; Katowice: Galeria „Przy Kinie”; Nowy Targ: Galeria „Jatki”) oraz w Polsce i za granicą ze Stowarzyszeniem „Polart”, którego jest członkiem. Jego obrazy znajdują się w zbiorach kolekcjonerów w Polsce, Austrii, Izraelu, Kanadzie i USA.
Od 2002 współpracuje jako eseista z miesięcznikiem „Palestra – Pismo Adwokatury Polskiej”.
Od 2006 omawia bieżące wystawy plastyczne w cyklu „Wędrówki po galeriach” w Miesięczniku Społeczno-Kulturalnym „Kraków”. Opublikował kilkadziesiąt tekstów w katalogach wystaw malarstwa m.in. Kazimierza Mikulskiego, Marii Więckowskiej, Janusza Jutrzenki Trzebiatowskiego (w tym tłumaczenie na język chiński), Czesława Rzepińskiego, Allana Rzepki, Iwony Fiszer-Zuziak, Bogdana Klechowskiego, Marcina Kołpanowicza, Andrzeja Kołpanowicza, Grzegorza Steca, Doroty Gacek-Gorczycy, Piotra E. Wiśniewskiego.
19 czerwca 2012 został odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Od roku akademickiego 2012/2013 jest wykładowcą, prowadzącym warsztaty prozatorskie, w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od roku akademickiego 2014/2015 prowadzi wykłady monograficzne na studiach doktoranckich w Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie.
W 2015 w „Twórczości” ukazywały się jego krótkie prozy z cyklu Spod spodu. W lutym 2016 na tych samych łamach ukazały się obszerne fragmenty jego najnowszego utworu Dzidzia z Palmy (powieści biograficznej o malarce Marii Więckowskiej).
Prozę, wiersze, eseje publikował dotychczas także m.in. w „Literaturze”, „Kulturze”, „Miesięczniku Literackim”, „Tygodniku Powszechnym”, „Gazecie Wyborczej”, „Akcencie”, „Kamenie”, „Opolu”, „Magazynie Kulturalnym”; w pismach „Borsenblatt”, „Sodobnost”, „Zwrot”; w „Dzienniku Polskim”, „Gazecie Krakowskiej”, „Akcencie”, „Hybrydzie” oraz „Rzeczpospolitej” (w latach 2000-2002 cykl felietonów „Papierowy tygrys”) i „Życiu” (tzw. z kropką).
Brał udział w filmach dokumentalnych o literaturze i sztuce, m.in. „Lęki” Grażyny Banaszkiewicz (o Michale Choromańskim), „Irek” Ireneusza Englera (o Ireneuszu Iredyńskim), „Życzliwie przemilczany” (o Michale Choromańskim) Aleksandry Czerneckiej, „Errata do biografii. Ireneusz Iredyński” Mateusza Ciocha, „Arsenał” (o odwilżowej wystawie w warszawskim „Arsenale” w 1955) Artura Barona Więcka. Udostępnił nagrania archiwalne swojej rozmowy ze Zbigniewem Herbertem („Światło na murze”) twórcom filmu dokumentalnego „Obywatel poeta” (reż. Jerzy Zalewski, 2000).
Na prawach wyłączności jest edytorem korespondencji Ireneusza Iredyńskiego do pierwszej żony, Maszy z Kapelińskich Iredyńskiej.
Jest członkiem oddziału warszawskiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Wchodzi w skład kolegium redakcyjnego czasopisma artystyczno-literackiego „Hybryda”. Zasiada w jury konkursu Fundacji Grazella (literatura) oraz w jury Nagrody im. Witolda Wojtkiewicza, utworzonej przez Okręg Krakowski Związku Polskich Artystów Plastyków. Jest członkiem kadry Instytutu Sztuki Literackiej.
Książki:
Domiar złego (powieść; il. Barbara Ziembicka-Sołtysik; Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1977)
Sztuczne ruiny (powieść; Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1978)
Fanty (powieść; Wydawnictwo Literackie 1980)
Białe okno (powieść; Wydawnictwo Łódzkie 1980)
Ulica Maska (opowiadania; z ilustracjami autora; Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1980)
Kukła. Pakiet Pandory (powieści; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1981)
Gruszka (książka dla dzieci; il. Barbara Ziembicka-Sołtysik; Krajowa Agencja Wydawnicza 1982; seria: „Z Wiewiórką”)
Korytarz (poezje; Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1982)
Gwałt. Horror moralny (powieść; Wydawnictwo Literackie 1984)
Intymne zwierzenia kilkunastu osób (opowiadania; z ilustracjami autora; Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1984)
Małe wiersze wieczorne (poezje; Glob 1986)
Moloch (powieść; Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1987)
Aż do odejścia nocy (powieść; właściwy debiut, powstał w 1972; Glob 1988)
Świadomość to kamień. Kartki z życia Michała Choromańskiego” (biografia; Wydawnictwo Poznańskie 1989; wydanie rozszerzone i uzupełnione pt. Michał Choromański. Portret z odbitym w lustrze wizerunkiem śmierci, w przygotowaniu)
Debora (powieść; Humanity-Ecology Foundation 1991, ISBN 83-00-03492-7; Firma Wydawnicza „Trans Krak” 1995)
Serce i reszta ciała. Księga trzystu sześćdziesięciu kochanków (opowieści biograficzne; Oficyna Wydawnicza „Rytm” 1999)
Znak miłości. Opowieść o św. Bracie Albercie (opowieść biograficzna; il. Marcin Kołpanowicz; Wydawnictwo AA 2005)
Piękni szaleńcy czyli sztuka skandalem podszyta (eseje; Świat Książki – Bertelsmann Media 2006)
Legowisko szakali (powieść; Świat Książki – Bertelsmann Media 2007)
Tu nie wypada kochać (powieść; Wydawnictwo LTW 2009)
Czułość i podniecenie (powieść; Oficyna Wydawnicza „Agawa” 2009)
Sekrety nieśmiertelnych (eseje; Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2009)
Mocne ramiona pani Kicz (powieść; Świat Książki – Weltbild Polska 2012)
Jak upadają wielcy (eseje; Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2012)
Roman Maciejewski. Dwa życia jednego artysty (biografia; Państwowy Instytut Wydawniczy 2013)
Zbrodniarze i cudotwórcy (opowieści biograficzne; Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2014)
Pracownie po umarłych artystach. Najnowsze obrazy i wiersze, stare rękopisy (Wystawa: Galeria Jednej Książki ASP, Kraków, 23 kwietnia – 23 maja 2015 r.; Wydawnictwo Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, 2015)
Bestia znad rzeki. Kroniki kryminalne (opowieści biograficzne; Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2017)
Klan Kossaków (opowieść biograficzna; Wydawnictwo „Arkady” 2018)
Klan Matejków (opowieść biograficzna; Wydawnictwo „Arkady” 2019)
Nagrody i wyróżnienia:
Nagroda wydawnictwa „Czytelnik” za Domiar złego w konkursie na debiut powieściowy (1975; ze specjalną dedykacją Jarosława Iwaszkiewicza)
Nagroda Miasta Krakowa (w kategorii Młodego Twórcy) za twórczość literacką (1980)
Nagroda im. Stanisława Wyspiańskiego (I stopnia, za całokształt, ze wskazaniem na powieść Gwałt, 1985)
Nagroda im. Stanisława Piętaka za Małe wiersze wieczorne (1986)
Nagroda „Miesięcznika Literackiego” za Świadomość to kamień (1989)
Nagroda „Krakowska Książka Miesiąca” za zbiór esejów Jak upadają wielcy (2012)
Poza tym m.in. nagroda „Literatury” za opowiadanie Rozpacz i drwina; nagroda Naszej Księgarni za prozę dla dzieci (utwór Gruszka – wydanie książkowe 1982); nagrody Funduszu Literatury i stypendia Ministerstwa Kultury oraz liczne wyróżnienia za twórczość radiową i telewizyjną.
